صنایع ماشینی شهرستان دلیجان عبارتند از کارخانه پودر سازان که به وسیله این کارخانه از سنگ*های مخصوصی پودر تهیه می شود و بر حسب سفارش کارخانه*های چینی سازی، رنگ سازی، کاشی سازی، پودر رنگ ها را در بسته های آلومنیومی عرضه می نمایند. از دیگر کارخانه*ها می توان*کارخانه شن و ماسه، کارخانه های سنگ*بری، ملامین سازی، پارچه بافی، کارخانه گچ ماشینی و تیرچه بلوک، کوره های آجر پزی و کارخانه های موزاییک سازی را نام برد. معدن سراب راونج و معدن شن و ماسه مسیر رودخانه شور از معادن فعال شهرستان دلیجان است. از معادن غیر فعال این شهرستان می توان معدن سنگ رزبیده واقع در جنوب خاوری آبادی هستیجان و معدن سنگ قرمز تخته کوه واقع در شمال باختری روستای رباط ترک که در فاصله ۱۹ و ۲۵ کیلومتری جنوب خاوری دلیجان را نام برد. معدن خاک نسوز (چینی) واقع در مجاورت روستای مزوش و در فاصله ۲۷ کیلومتری جنوب خاوری شهر دلیجان قرار دارد. بازرگانی یکی از مشاغل مردم شهرستان دلیجان است. صادرات این شهرستان را گردو، بادام، فندق، لوبیا سفید، انگور، آلبالو، گیلاس، تخم مرغ نطفه دار، سیب، هلو، برگه خشک شده زرد آلو، پودر سرب، قالی طرح کاشان، پودر رنگ، مرغ گوشتی، آجر، پارچه های چلوار و متقال، برزنت، گچ، شن، ماسه و جوز قند (نوعی شیرینی محلی) تشکیل می دهند.
کشاورزی و دام داری
کشاورزی در شهرستان دلیجان بیش تر به صورت آبی و نیمه آبی مکانیزه است که برخی محصولات به صورت غرقابی و برخی دیگر به صورت جوی پشته ای (نشتی) آبیاری می شوند. جهت آبیاری زمین های زیر کشت از قنات، چاه های نیمه ژرف و رودخانه ها استفاده می کنند. از عمده ترین فرآورده های کشاورزی و باغداری این شهرستان می توان گندم، جو، بنشن، تره بار، گردو، بادام، فندق، سیب، آلبالو، گیلاس، زرد آلو، هلو، انگور را نام برد. دامداری سنتی در بیشتر روستاهای این شهرستان معمول بوده و دام های آنان شامل گوسفند، بز و گاو است. دام داری صنعتی شهرستان دلیجان مشتمل بر واحدهای گاوداری نیمه صنعتی از گاوهای بومی و دورگ، واحدهای مرغداری صنعتی و گوشتی و مزرعه مرغ مادر است.
مشخصات جغرافیایی
دلیجان یکی از شهرستان های استان مرکزی از شمال به قم، از خاور به کاشان، از جنوب به بخش میمه استان اصفهان و از باختر به محلات محدود می شود. مرکز شهرستان دلیجان از نظر جغرافیایی در۵۰ درجه و ۴۱ دقیقهی درازای خاوری و ۳۳ درجه و ۵۹ دقیقه ی پهنای شمالی و ارتفاع ۱۵۲۸ متری از سطح دریا واقع است. از مهم ترین رودهای این منطقه می توان قم رود، ازنا و شور را نام برد. آب و هوای این شهرستان خشک است. دلیجان در مسیر راههای مهم ارتباطی کشور به خصوص شهرهای بزرگ مرکزی و جنوبی واقع شده و از طریق جاده اصلی و آسفالته به سمت جنوب خاور به درازای ۱۶۵ کیلومتر به اصفهان مرتبط می شود. شهر قم در ۸۰ کیلومتری شمال خاوری و شهر کاشان در ۷۰ کیلومتری خاور دلیجان قرار دارد. هم چنین دلیجان به سمت جنوب باختری از طریق جاده، آسفالته به درازای ۲۷ کیلومتر به محلات و ۷۲ کیلومتر به خمین مرتبط می شود.
وجه تسمیه و پیشینه تاریخی
بنا به نوشته های تاریخی، دلیجان پیشین شهری بسیار بزرگ با چهار دورازه در چهار طرف بودکه به دروازه های قلیان ، آتشکده، شاه ولی و کاه گندم معروف بودند. گستردگی شهر قدیمی دلیجان را تا نزدیکی خورهه ذکر کرده اند.
مجموعه نشانه ها و آثار پیدا شده تاریخی نشان می دهد که دلیجان شهربزرگی بوده است. از جمله آثار پیدا شده می توان به سفالها ، خمره ها و آجرهای بسیار زیبا در جنوب دلیجان، اشاره کرد. دلیجان در سال ۱۳۵۸ به شهرستان تبدیل شد./